فرهنگ امورز/ پيام رضايي: شامگاه شنبه ٢٨ شهريورماه فرهنگسراي ارسباران ميزبان رپرتوار تئاتر شورايي بود. اين اجرا با مشاركت و بازي تماشاگران و هنرمنداني چون كورش سليماني، رضا بهبودي، افسانه زماني، بهار كاتوزي، ليلي فرهادپور و... همراه شد. اما تئاتر شورايي چيست؟«اين جنس ديگري از تئاتر است كه نمي‌توان با شكل مرسوم تئاتر مقايسه‌اش كرد و فكر مي‌كنم به دلايلي كاركردهايي دارد كه تئاتر مرسوم ندارد.
شايد تئاتر مرسوم ما هدفش رسيدن به نوعي زيبايي‌شناسي باشد كه در نهايت قرار است منجر به كاتارسيس شود اما اين تئاتر كاركردگرايانه است.» اين پاسخي است كه آرين رضايي، كارگردان اين رپرتوار به «اعتماد» مي‌دهد. با اين توضيح مشخص است كه چنين نگاهي به تئاتر رويكردي بسيار اجتماعي‌تر نسبت به روند معمول تئاتر دارد و در نهايت قرار است منجر به نوعي تغيير شود؛ نكته‌اي كه رضايي هم بر آن صحه گذاشت: «اين تئاتر زيرمجموعه تئاتر كاربردي محسوب مي‌شود كه تفاوت عمده‌اي با تئاتر مرسوم دارد و در تئاتر مرسوم تلاش براي تفسير جهان است اما در تئاتر شورايي تلاش براي تغيير جهان است. چون ما فكر مي‌كنيم كه جهان در حال تغيير است و ما بايد اين تغيير را از خودمان شروع كنيم.»
اما تئاتر شورايي مدتي است كه به لطف تلاش‌هاي آگوستو بال، كارگردان معروف برزيلي، در جهان مورد توجه قرار گرفته است؛ كاري كه وي « براي ابداع اين شيوه نامزد جايزه صلح نوبل شد و يونسكو ايشان را به عنوان سفير صلح تئاتر انتخاب كرد.»
تئاتر شورايي سه وجه مهم آموزشي، درماني و اجتماعي دارد. به گفته كارگردان اين رپرتوار در اين دوره از دو تكنيك «تئاتر مجادله» و «نمايشنامه‌نويسي همزمان» بهره گرفته شده است.
آرين رضايي كه پيش از اين هم در لابي خانه هنرمندان و هم در كانون اصلاح و تربيت زندان‌ها اين تجربه اجرايي را برگزار كرده است، اين‌بار به سراغ موضوع زنان رفته است: «من فكر كردم اين اتفاق (كاركرد) در تئاتر ما وجود ندارد. حداقل اين روزها و اينكه پيش‌تر من به موقعيت‌هايي پرداخته بودم كه در آنها مردها محور بودند و بعدها به مرور متوجه شدم كه خيلي از زن‌ها در چنين موقعيت‌هايي حرف نمي‌زنند، منفعل هستند و دچار نوعي درون‌‌گويي مي‌شوند.»
كارگردان نمايش «وقتي برلين ۲ شورايي مي‌شود» البته نگاهي نقادانه به وضعيت تئاتر امروز دارد: «من خودم تئاتري هستم و بنابراين خيلي به تماشاي تئاتر مي‌روم. اما خيلي وقت‌ها وسط نمايش دلم مي‌خواهد از سالن بيرون بروم. حس مي‌كنم جايي در آن تئاترها ندارم. در شأن من نيست.» او البته حرف شاعرانه اما همخوان با تئاتر شورايي هم داشت: «قرار است تئاتر تمريني باشد از درست زندگي كردن و اگر ما در تمرين درست زندگي نكنيم چطور مي‌توانيم خود زندگي را درست پيش ببريم.»
وي بر اين نكته تاكيد مي‌كند كه تئاتر بايد متعلق به مردم باشد و از مسائل آنها سخن بگويد: «تئاتر ما مردمي نيست. تئاتر بي‌خطري است كه چون مجبور است منابعش را از جايي غير دولت و ارگان‌ها تامين كند به فكر گيشه است.»
خيلي‌ها معتقدند تئاتر به دليل اينكه در مقايسه با سينما چندان رونق اقتصادي ندارد، مورد اقبال دولت نيست. علي جنتي اما امسال را سال تئاتر ناميد تا نشان دهد كه دولت تئاتر را هنري جدي و موثر مي‌داند. از سوي ديگر اين هم يك واقعيت است كه به دلايل بسيار تئاتر امروز ما توجه زيادي به گيشه دارد كه البته بجاست و تئاتر شايسته اين هست كه پس از سال‌ها در حاشيه بودن حالا به درآمدزايي برسد. در اين ميان بايد به اين نكته توجه كرد كه تاثيرگذاري تئاتر و تئاترهايي نظير شورايي به دليل مشاركت مستقيم، زنده و فعال مخاطب به‌شدت مي‌تواند به تسهيل و حل معضلات اجتماعي كمك كند. آگوستوبال با همين شيوه اثري عظيم را بر تئاتر و روند تاثيرگذاري آن به جا گذاشته است كه تاثير درماني نيز داشته و دارد. بنابراين ضرورت دارد مجال براي چنين رهيافت‌ها و نگاه‌هايي به هنر و به ويژه تئاتر بيش از پيش مهيا شود زيرا هنر همواره زباني مشترك ميان انسان‌هاست كه غم و شادي را در ارتباطي انساني و سالم ممكن مي‌كند. پس از نمايش «وقتي برلين ۲ شورايي مي‌شود» نوشته بهار كاتوزي، «پيش از صبحانه جدلي» بر‌اساس «پيش از صبحانه» يوجين اونيل و «قوي‌تر» بر اساس نمايشنامه‌اي به همين نام نوشته اگوست استريندبرگ از ٢٨ شهريور تا اول مهرماه و از ساعت ١٨:٣٠ با حضور بانوان در فرهنگسراي بانوان اجرا مي‌شود.
روزنامه اعتماد
نظر شما